Ngày 17 tháng 12 năm 2001, khi về thăm và làm việc với Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Đoan Hùng, thăm di tịch lịch sử Tượng đài chiến thắng sông Lô, Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh đã ghi lên sổ vàng truyền thống đặt tại nhà trưng bày các kỷ vật với dòng chữ “Tinh thần chiến thắng sông Lô đời đời bất diệt”, dòng chữ ấy đã nói lên tất cả ý nghĩa lớn lao trong trận đánh du kích của bộ đội chủ lực cùng dân quân địa phương vào ngày 24/10/1947, góp phần bẻ gẫy gọng kìm của thực dân Pháp trên đường tiến lên Việt Bắc.
Theo các tài liệu ghi chép lời kể của những nhân chứng lịch sử: Ngày 10/10/1947, trên sông Hồng đoạn từ Hà Nội đến Sơn Tây xuất hiện một đoàn tàu chiến 35 chiếc thuộc binh đoàn Com muy nan hùng hổ rẽ sóng ngược dòng sông, trên trời có nhiều máy bay yểm hộ. Khi đến ngã ba giữa sông Lô và sông Hồng, đoàn tàu đột ngột rẽ sang phía sông Lô tiến lên Việt Bắc từ phía tây. Cùng với đó binh đoàn Bô phrê theo đường bộ từ Lạng Sơn tiến lên Cao Bằng, tạo thành gọng kìm bao vây Việt Bắc từ phía đông. Phối hợp với hai gọng kìm là binh đoàn Xô-va-nhắc bủa vây từ trên không, nhảy dù xuống Bắc Kạn. Đây là một cuộc tiến công chiến lược quy mô lớn với ý đồ chiến lược “đánh nhanh thắng nhanh”, “đánh một đòn chết tươi”, tiêu diệt chủ lực ta, chụp bắt cơ quan đầu não lãnh đạo kháng chiến, sớm kết thúc chiến tranh. Theo kế hoạch tác chiến của Pháp, ngày 7/10/1947, binh đoàn Xô-va-nhắc nhảy dù xuống Bắc Kạn. Ngày 13/10/1947 hai gọng kìm Com-muy-nan và Bô-phrê hợp vây tại Đài Thị (Tuyên Quang).
Đánh giá được tình hình trên, lực lượng Bộ đội chủ lực cùng với dân quân du kích và nhân dân đã phục kích tiêu diệt địch ở nhiều hướng, đánh tan âm mưu của thực dân pháp. Cùng với trận Bình Ca, Khoan Bộ, Khe Lau, trận đánh ngày 24/10/1947 trở thành thảm họa của thực dân Pháp tại Đoan Hùng. Khi đó, một đoàn tàu 5 chiếc của địch được máy bay hộ tống xuôi qua Bình Ca. Vào lúc 11 giờ 45 phút, đoàn tàu địch lọt vào tầm bắn của trung đội 200 bố trí ở Đoan Hùng. Trong 10 phút, khẩu đội pháo cao xạ 75 và khẩu đội sơn pháo bắn chìm tại chỗ hai chiếc đi đầu. Toàn bộ quân địch chết chìm dưới sông Lô. Máy bay địch quần thảo bắn phá, nhân dân và du kích các làng Hữu Đô, Chí Đám, Thọ Sơn… đốt lửa tạo nên những cột khói nghi binh, đánh lừa máy bay địch, bảo vệ trận địa pháo. Du kích xã Chí Đám xâu dây qua các quả bưởi đã được bôi đen, rồi thả nổi trên mặt sông giả làm thủy lôi làm cho tàu địch sợ chạy sang bờ hữu ngạn gần nơi pháo ta đã bố trí. Pháo ta tiếp tục bắn hỏng nặng hai chiếc tàu nữa, chỉ có một chiếc quay đầu chạy rất chậm trở lại Tuyên Quang.
Trận Đoan Hùng pháo binh ta thắng lớn. Báo chí và đài phát thanh Pháp gọi đây là “thảm họa Đoan Hùng”. Tổng chỉ huy Võ Nguyên Giáp gửi điện cho Khu 10 biểu dương chiến công xuất sắc của Pháo binh sông Lô và ra lệnh đưa pháo lên đánh địch trên sông Gâm, bức địch rút khỏi Chiêm Hóa.
Để ghi dấu ấn lịch sử đồng thời là nơi giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ mai sau, năm 1987, nhân dịp kỷ niệm 40 năm ngày chiến thắng sông Lô. Tỉnh Phú Thọ lúc đó còn là Vĩnh Phú và huyện Đoan Hùng đã cho xây dựng tượng đài chiến thắng sông Lô trên đỉnh gò Đồn, nơi hợp lưu giữa sông Lô và sông Chảy có diện tích 19.300 m2 . Năm 1997, Bộ Văn hóa – Thông tin nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ký quyết định sếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Đây là công trình lịch sử văn hoá ấn tượng và hoành tráng mang đậm sức biểu cảm nói lên ý nghĩa to lớn về một chiến thắng lẫy lừng và là niềm tự hào của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến thần thánh chống thực dân Pháp xâm lược.
Ngày nay bên cạnh niềm tự hào của mỗi người dân Đoan Hùng thì Di tích cũng là nơi giáo dục các thế hệ trẻ về truyền thống chống giặc ngoại xâm trong tiến trình lịch sử dựng nước và giữ nước của quân và dân Đoan Hùng nói riêng và của dân tộc Việt Nam nói chung.